Στους τουρμπέδες της Πόλης

Βρισκόμενος στα αμέτρητα και λατρεμένα μου πολίτικα σοκάκια, οι περιπλανήσεις, εκτός του ότι είναι ασταμάτητες και πάντα προσφέρουν κάτι καινούριο, έχουν επίσης την ιδιότητα να περιέχουν τόσα πολλά διαφορετικά στοιχεία, έτοιμα να με γοητεύσουν και να μου δείξουν μια άλλη πτυχή αυτής της ανεπανάληπτης Πόλης. Κάθε γωνία, κάθε σοκάκι και νέο στενό που εισέρχομαι στους ατελείωτους περιπάτους μου, προσφέρουν συγκινήσεις, γνώσεις και με φέρνουν σε στενότερη και αμεσότερη επάφη με το γεωγραφικό σταυροδρόμι και χωνευτήρι των πολιτισμών.

Ένα από τα σημεία που αφιέρωσα χρόνο στην τελευταία μου περιπλάνηση είναι οι τουρμπέδες, οι οποίοι είναι διάσπαρτοι σε εκατοντάδες σημεία της αχανούς Πόλης. Το Türbe ουσιαστικά πρόκειται για μαυσωλείο και συνήθως βρίσκεται κοντά σε τζαμιά αλλά διαθέτει και εξωτερικό χώρο με υπαίθρια μνήματα.

Χαρακηριστικό τουρμπέ της Πόλης, περιτριγυρισμένο με μνήματα

Οι τουρμπέδες αποτελούνται από δύο μέρη, την κρύπτη που είναι τοποθετημένοι οι νεκροί και τον κυρίως τουρμπέ, κάτι σαν το δικό μας παρεκκλήσι, όπου υπάρχουν κενά φέρετρα, σκεπασμένα με πολύτιμα υφάσματα που φέρουν κεντητές επιγραφές με ρητά του Κορανιού. Μπορεί αρχικά στην μουσουλμανική θρησκεία να απουσίαζε κάθε μεγαλοπρέπεια στους τάφους των νεκρών, τελικά όμως στο πέρασμα του χρόνου βρέθηκε η τομή που συνδυάζει την απλότητα με τον καλλωπισμό και την καλαισθησία.

Εσωτερικό ενός türbe με κενούς τάφους 

Ο τρούλος καλλιτεχνείται συχνά με ανάγλυφη διακόσμηση που δεν προκαλεί συναισθήματα υπερβολής

Διακόσμηση από το Sultan Mahmud Türbesi

Επειδή το κλειστό μαυσωλείο εμποδίζει την βροχή να πέφτει στον τάφο και για να μην στερηθεί ο νεκρός το νερό που θεωρείται Θείον δώρο, κατασκευάστηκαν και άστεγα μαυσωλεία που συχνά περικυκλώνονται με σιδερένια ελάσματα, ιδίως για σημαντικές προσωπικότητες και Αγίους των μουσουλμάνων.

Μουσουλμάνες προσεύχονται μαζικά γύρω από τον τάφο κάποιου Ηazreti, δηλαδή κάποιου Αγίου

Καλλωπισμένος τάφος στον εξωτερικό χώρο ενός τουρμπέ

Η πλειοψηφία των μουσουλμανικών τάφων στους τουρμπέδες της οθωμανικής κληρονομιάς είναι κατασκευασμένοι με μία οριζόντια πλάκα που στα άκρα της έχει δύο κατακόρυφες στήλες. Η στήλη προς του μέρος της κεφαλής του νεκρού είναι μεγαλύτερη και εκεί αναγράφεται το όνομα ή η χρονολογία θανάτου. Στην στήλη των ποδιών αναγράφεται κάποιο ρητό του Κορανιού ή περιέχει άνθη.

Όλα τα χαρακτηριστικά ενός τουρμπέ σε μία φωτογραφία

Υπαίθρια μαυσωλεία με στήλες, επιγραφές και διακοσμήσεις

Διάκοσμος γυναικείου τάφου

Στην κορυφή της ψηλότερη στήλης υπάρχει το κιουλάχι, το οποίο στους ανδρικούς τάφους φέρνει κάπως το σχήμα μανιταριού. Από εκεί όμως γίνεται αντιληπτό το επάγγελμα ή ο βαθμός του νεκρού. Στις γυναικίες ταφόπλακες λαξεύονταν συνήθως λουλούδια. Για πολύ σημαντικά πρόσωπα υπάρχουν επιπλέον πληροφορίες και βιογραφικά σημειώματα και εκτός από άψογα καλλιτεχνήματα, αποτελούν και ιστορικά ντοκουμέντα. Το γεγονός οτι δεν έχω την δυνατότητα κατανόησης των οθωμανικών επιγραφών αντισταθμίζεται από την γοητεία που ασκεί η καλλιτεχνική προσέγγιση.

Παραμελώντας την μουσουλμανική γραμμή απλότητας, μα τι άλλο να αντιπαραθέσει κανείς σε ένα τέτοιο μνημείο;

Στήλη με κιουλάχι και επιγραφή

Tάφος που μου τράβηξε λίγο παραπάνω την προσοχή...

...λόγω και του επιθέτου που αναγράφεται στην βάση

Στήλη με κιουλάχι, επιγραφές και διάκοσμο που υποδηλώνει κάποιο σημαντικό πρόσωπο

Νοιώθοντας σαν "κοντορεβυθούλης" που περιπλανιέται σε ένα δάσος πέτρινων "μανιταριών"

Σίγουρα η επίσκεψη και η εξερεύνηση ενός τουρμπέ δεν ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις όλων. Ίσως για αρκετούς να θεωρούνται και ως αχρείαστα στοιχεία πάνω στην Πόλη. Έχω να αντιπαραθέσω πως ευτυχώς που υπάρχουν και οι τουρμπέδες διότι απαγορεύεται η ανύψωση πολυκατοικιών και μεγάλων εμπορικών κτισμάτων γύρω από αυτούς. Έτσι τουλάχιστον διατηρείται μια διαφορετική φυσιογνωμία μιας γραφικής περιόδου, που τόσο έχουμε ανάγκη από την διαρκή αλλοίωση της Πόλης. Επιπλέον, μια επίσκεψη με σωστές πληροφορίες και ενημέρωση σε έναν τουρμπέ παρουσιάζει μεγάλο καλλιτεχνικό και ιστορικό ενδιαφέρον και με την παρουσία του τονίζει την ιδιαιτερότητα και την "πολυχρωμία" της Πόλης των πόλεων.